چندی قبل فردی که ظاهراً در رشته حقوق تحصیل کرده، مباحثی را با موضوع «جنگ نرم در حوزه طب و تغذیه» در یکی از مساجد تهران مطرح کرد که متخصصان مرتبط در حوزه طب سنّتی و اسلامی باید در رابطه با صحت و سقم این سخنان قضاوت کنند چرا که وی ضمن سخنانش تقریباً هیچ سند و مرجعی را معرفی نمی کند.

وی همچنین درباره بهداشت و کیفیّت آب و نان ادعاهایی واهی و غیرعلمی را طرح می کند(دریافت صوت) که لازم دانستم با توجه به تخصّص خود و برخی مباحث پیشین به آن بپردازم:

1-ادعای افزودن سرب به آرد نانوایی تا به حال در قوطی هیچ عطاری یافت نشده و معلوم نیست وی بر چه اساسی این ادعا را طرح می کند و اصلا این کار با چه توجیهی می تواند انجام شود؟!

فضای مجازی را هم که جستجو می کنیم به چنین شایعه ای برنمی خوریم بلکه بیشتر بحث جوش شیرین و جوهر قند(متشکل از اکسیژن، گوگرد و سدیم) مطرح است که برخی نانوایان متخلّف به قصد تخمیر سریع، سفید کردن نان و افزایش خاصیت کششی از آن استفاده می کنند.(1)

لذا هیچ ادعایی مبنی بر افزودن مستقیم سرب به آرد نانوایی یافت نمی شود امّا این عنصر سمّی از دو طریق به صورت غیرمستقیم می تواند وارد نان شود:

1-1- جوش‌شیرین با ایجاد تغییراتی در دستگاه گوارش سبب افزایش جذب فلزات سنگین نظیر کادمیــوم، سرب و جیوه می‌شود.(2)

1-2- در برخی پژوهش ها با بررسی میزان سرب موجود در نان، این فرضیه مطرح شده که سرب می تواند از طریق آلودگی های محیطی(وسائط نقلیه و آلودگی هوا) و یا نوع سوخت مصرفی نانوایی ها وارد نان شود.(3)

2- کلر برای ضدعفونی به آب افزوده می شود و سالم سازی آب از این طریق نقش به سزایی در کاهش بیماری های واگیردار داشته و دارد که قبلاً در این باره مفصّل بحث کرده ایم(4)

3- افزودن عمدی نیترات به آب نیز هیچ دلیلی و توجیهی ندارد بلکه امروزه به دلیل فعالیت های گسترده صنعتی، کشاورزی، و خدماتی در جوامع شهری و روستایی، ترکیبات مختلف ازت شامل آمونیاک، نیتریت و نیترات از طریق دفع فاضلاب های خام، نشت از تأسیسات فاضلاب شهری و صنعتی، تجمع زباله های شهری و صنعتی، مصرف بی رویه کودهای حیوانی و شیمیایی در کشاورزی و ... وارد منابع خاک و آب های سطحی و زیر زمینی می گردد.(5)

4-جوشاندن آب گرچه موجب کاهش کلر باقی مانده آب می شود(6) امّا نه تنها تأثیری در کاهش میزان نیترات در آب ندارد بلکه وقتی حجم آب با جوشیدن کاهش می‏ یابد، غلظت نیترات در آب افزایش می ‏یابد، چرا که نیترات یک ترکیب محلول در آب است و با جوشاندن تبخیر یا ته‏ نشین نمی‏ شود؛ همچنین هر چقدر مدت زمان جوشیدن آب طولانی‏ تر باشد، حجم آب کمتر و در نتیجه غلظت نیترات بیشتر می‏ شود.(7)

لازم به ذکر است که برای زدایش نیترات از آب آشامیدنی روش هایی نظیر کاربرد رزین های تبادل یونی وجود دارد که البته در مورد آب آشامیدنی شبکه های آبرسانی تحت پوشش شرکت های آب و فاضلاب، از نظر مسؤولان امر نگرانی خاصی در این زمینه وجود ندارد(8)

در پایان جا دارد کسانی که دم از اسلام و  طب و تغذیه اسلامی می زنند، بدانند که اخلاق اسلامی حکم می کند «ما محکم حرف بزنیم، متقن حرف بزنیم؛ یک مؤلف، یک مصنّف، یک استاد وقتی می‌خواهد سخن بگوید، تألیفی داشته باشد، تدریسی داشته باشد باید طوری حرف بزند که محقّقان پشت پرده نتوانند نقد کنند.

یعنی کسی که دارد یک جا سخنرانی می‌کند تنها مستمعان آن محفل را نبیند، بگوید در اینجا ده‌تا محقّق نشستند و این مردم هم نشستند، من باید طرزی حرف بزنم که هم مردم بفهمند، هم این محقّقین نقد نکنند».(9)

همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط 

پی نوشت ها: 

1- بفرمایید یک لقمه سرطان/ نانوایی‌هایی که سرطان را به مردم هدیه می‌کنند ‌

2- مضرات استفاده از جوش شیرین در نان

3- بررسی میزان سرب و کادمیوم در نان‌های تولیدی در شهرستان یزد

4- نکاتی درباره آب سالم(2)- آیا به آب آشامیدنی وایتکس می زنند؟

5-جهت مطالعه بیشتر: نکاتی درباره آب سالم(6)- مواد سرطان زا در آب شرب

6- آب، نیترات و غذای کودک

7- سماور باعث افزایش نیترات آب می شود؟

8- آیا آب تهران به دستگاه تصفیه خانگی نیاز دارد؟

9- بر گرفته از درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی